۱۱
فروردين
مأخذ این قصه که درقرن ششم شهرت داشت و خاقانی درتحفه العراقین بدان اشاره کرده و گفته است : ( به نقل از کتاب احادیث و قصص مثنوی )
حکایت ذیل است :
در روزگار سلیمان – علیه السلام – شخصی دربازار مرغکی خرید که او را هزار دستان گویند . اگر او را در نواهزار دستان است تو را در هوا هزار دستان بیش است . او را در نوا و تو ار در بی- نوایی . آن مرغک را به خانه برد و آنچه شرط او بود از قفس و جای و آب و علف بساخت . و به آواز او مستأنس می بود . یک روز ، مرغکی بیامد هم از جنس او بر قفس نشست و چیزی به قفس او فروگفت . آن مرغک نیز بانگ نکرد ومرد آن قفس برگرفت و پیش سلیمان آورد و گفت ای رسول الله این مرغک ضعیف را به بهای گران بخریدم . و به آنچه شرط اول است از جای و آب و علف ، قیام نمودم تا برای من بانگ کند روزی چند بانگ کرد و مرغکی بیامد و چیزی به قفس او فرو گفت ، این مرغک گنگ شد . از او بپرس تا چرا اول بانگ کرد و اکنون نمی کند ؟
و آن مرغک را گفت چرا بانگ نمی کنی ؟ مرغک گفت یا رسول الله من مرغکی بودم هرگز دام و دانة صیّاد نادیده . و صیّادی بیامد و در گذر من دامی بگسترد . و دانة چند در آن دام فشاند من چشم حرص بازکردم ، دانه بدیدم . چشم عیرت باز نکردم تا دام بدیدمی به طمع دانه دردام شدم . به دانه نارسیده در دام افتادم . پایم به دام بسته شد و دانه به دست نیامد . چنین باشد ( پروانه به طمع نور در نارافتاد ، چون مرغ به طمع دانه در دام آید ) صیاد مرا بگرفت و از جفت و بچه جدا کرد و به بازار آورد . این مرد مرا بخرید و در زندان قفس بازداشت من از سوز درد فرقت نالیدن گرفتم . او از سرغفلت و شهوت سماع می کرد . و از درد من غافل و بی خبر :
از درد دلِ محب حبیب آگه نیست |
می نالد بیمار و طبیب آگه نیست |
